مقدمه ای از کتاب:

(فرهنگ قرآن) معجم معنايى معارف و مفاهيم قرآن كريم است كه به شيوه ‏اى نو و بى ‏نظير و به صورت الفبايى ـ موضوعى سامان يافته است. اين كتاب حاوى هزاران موضوع قرآنى است كه علاوه بر نقش اطلاع ‏رسانى در زمينه معارف قرآن، خود نوعى تفسير موضوعى است. (فرهنگ قرآن) از دستاوردهاى علمى مركز فرهنگ و معارف قرآن است كه با طرح دولتمرد فرهیخته، آیت الله هاشمی رفسنجانی و تالیف گروهی از قرآن ‏پژوهان آن مرکز انجام یافته است که مجموعاً در 33 جلد، تقدیم علاقه‏ مندان شده است.

این کتاب حاوی هزاران موضوع قرآنی است که در 33 جلد تدوین شده است. این مجموعه که بزرگ ترین فرهنگ مفهومی موضوعات قرآنی است، علاوه بر نقش اطلاع رسانی در زمینه معارف قرآن، خود نوعی تفسیر موضوعی به شمار می آید. این معجم معنایی، یکی از بزرگترین و جامع ترین معاجم تدوین شده تاکنون می باشد.

نخستین هدف این اثر گردآوری همه اطلاعات قرآنی بر اساس مفاهیم و در نهایت طبقه بندی آن ها برای استفاده آسان و سریع خواننده است. در این شیوه، آیات قرآن بر اساس معنا و محتوای آن ها، فیش برداری و نمایه سازی شده است و سپس زیر عناوین و موضوعات کلی یا نسبتا کلی قرار گرفته است.

ایده الیه این اثر توسط اکبر هاشمی رفسنجانی پیش از انقلاب اسلامی ایران مطرح شده است و در نهایت توسط واحد مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه قم کار پژوهشی آن انجام یافته و منتشر شده است. مرکز فرهنگ و معارف قرآن در آعاز فعالیت خود برای تکمیل برداشت های تفسیری آیت الله هاشمی رفسنجانی کار تدوین تفسیر راهنما را با روشی نو آغاز کرد که در 22 جلد انجام شد. در این تفسیر بیش از 60 هزار فیش و برداشت از قرآن بر اساس ترتیب آیات، گرد آمده است که همه دارای نمایه بوده، از فهرست موضوعی جامعی برخوردار است.

در مرحله بعد به منظور راه یابی آسان به موضوعات و مفاهیم قرآنی این فیش های با افزودن اطلاعات تکمیلی در پژوهش جدید بر پایه نظام الفبایی طبقه بندی شد و با نام فرهنگ قرآن عرضه شده است.

در گام بعدی با استفاده از پژوهش های یاد شده و هماهنگ با ان در جهت پرداختن نظامواره به موضوعات قرآنی برای هر یک از عناوین و مدخل های فراهم آمده، مقاله ای نگاشته شته و دایره المعارف قرآن کریم نام گرفته است.