شهود و شناخت - دوره 4 جلدی

4% تخفیف ویژه

مقدمه ای از کتاب شهود و شناخت:

صحیفه سجادیه، زبور آل محمد (ص) و انجیل اهل ‏بیت و میراث سترگ حضرت امام زین ‏العابدین (ع)است که منظومه اندیشه اسلامى را در قالب دعا، ترسیم مى ‏کند. بر این کتاب، تاکنون شرح‏ هاى مختلفى نوشته شده که هر کدام از جنبه ‏اى قابل استفاده ‏اند. اما اثر حاضر که در چهار جلد، سامان یافته، هر یک از دعاهاى موجود در صحیفه سجادیه را به طور جداگانه، به تناسب موضوعات، تقطیع کرده، و پس از اعراب ‏گذارى دقیق، ترجمه پارسى روانى از آن ارائه داده است. علاوه بر اینها، نکته مهم در این شرح آن است که واژگان مشکل هر دعا را به دقت، معنا کرده سپس شرح مفصلى از مطالب و موضوعات، ارائه مى ‏دهد.

                        پيش‏گفتار

بسم اللَّه الرحمن الرحيم‏
الحمدللَّه رب العالمين، و الصلاة و السلام على سيد الانبياء، محمد و آله‏
الطاهرين، و اللعن على اعدائهم اجمعين‏
مجموعه حاضر، سلسله گفتارهايى است درباره شرح دعاهاى صحيفه مكرّمه سجّاديه، كه ابتدا از طريق «راديو معارف» ايراد شد، سپس حُسن استقبال هم‏وطنان عزيز از اين برنامه و شور و گرمى هم‏كيشان در بهره‏ورى از چشمه‏هاى جوشان معرفت امامان معصومين عليهم السلام ما را بر آن داشت تا با گردآورى و تنظيم دوباره آن، خوانندگان گرامى و محققان ارجمند را از اين گوهر گرامى بى‏بهره نگذاريم. از اين رو، با وجود مشغله فراوان، به تدوين و نگارشِ دوباره همت گماشتيم و از آن پس، مجموعه را در اختيار برخى دوستان گذاشتيم و مراحل آماده سازى اثر- اعم از ويرايش، نمونه‏خوانى، حروف‏چينى و ...- توسط آنان صورت گرفت و براى چاپ كليه مجلّدات آن به صورت يك جا، قرعه به نام مؤسسه بوستان كتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم) افتاد و اين چنين كه ملاحظه مى‏فرماييد، به زيور طبع آراسته شد. خداوند، به همگى توفيق روز افزون عنايت فرمايد.
 پيشاپيش تذكر چند نكته ضرورى است:
1. صحيفه سجّاديه، ذخيره‏اى عظيم و ميراثى برتر از همه ارزش‏ها است كه امام سيد الساجدين و زين العابدين عليه السلام بر امّت ارزانى داشته است و بلنداى محتوا و مضمون اين صحيفه الهى، معرفت و شناختى است كه از مبدأ وحى سرچشمه گرفته و چهارچوب جهان بينى در آيين مقدس اسلام و مكتب دعا بر اين مبنا پى‏ريزى شده است؛ به ديگر سخن، شهود، در ديد معصومانه اولياى دين، پايه شناخت و جهان بينى آنان است و اين واقعيت حيرت‏انگيز در فرازهاى گوناگون دعاها و نيايش‏ها و شكل و محتواى آنها پيدا است. از اين رو، ترجمه و شرح اين صحيفه مكرّمه را «شهود و شناخت» ناميديم.
2. هدف از اين نوشتار، تلاش براى راه‏يابى به خاطره محبوب بود، شايد به شفاعت يا نظاره‏اى به ديده رحمت و مغفرت آن پاك جانان راستين نايل آييم و ذخيره‏اى براى روزى كه: يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ؛ «1» روزى كه نه مال سود مى‏بخشد و نه فرزندان. برگيريم و در حدّ بضاعت مُزجاة، در توضيح و تشريح نكات بلند آن بكوشيم. شيوه كار چنان بود كه ابتدا هر يك از دعاهاى صحيفه سجّاديه به فرازهايى متعدد تقسيم مى‏شد و پس از ترجمه، به شرحى مختصر و بيان نكاتى كه به نظر برجسته‏تر مى‏نمود مبادرت مى‏گرديد و غالب مطالب طرح شده در شرح، با سعى در ساده نويسى، از قرآن كريم، تفسيرها و كتاب‏هاى روايى، عرفانى و فلسفى مرجع، مانند: تفسير الميزان، نهج البلاغه، اسفار، شفا، فصوص الحكم، فتوحات مكيّه، تمهيد القواعد و ... برگرفته شده و تنظيم و تبيين گرديده است.
3. در ترجمه سعى بر آن بود كه معنا، به مقصد و مرام امام عليه السلام بسيار نزديك باشد؛ چنان كه هنر ترجمه در همين است، زيرا ترجمه لغات و چينش آنها در كنار يكديگر، آفت بزرگى است كه چه بسا موجب دور شدن از مقصد مى‏شود.
از اين رو، گاهى متجاوز از يك ساعت در لغتى تأمل شده تا معناى نزديك به افق دعا پيدا شود.
در اين‏باره، بهترين و مفصل‏ترين شرحى كه در تبيين لغات و روشن ساختن اعراب و توضيح ريشه و تصريف افعال و واژه‏ها دقت فراوان مبذول داشته و انصافاً شايسته تقدير و شايان ذكر خير و طلب رحمت الهى مى‏باشد، شرح مرحوم سيد «عليخان مدنى» رحمه الله است. البته ايشان گاهى با مناسبت به ذكر بعضى از مسائل كلامى و فلسفى و احياناً تاريخى نيز پرداخته است.
از اين گذشته، شرح‏ها و حاشيه‏هاى بسيار قابل توجّهى از «ميرداماد» و «فيض كاشانى» بر صحيفه نيز باقى است؛ چنان كه از آيةاللَّه علامه «شعرانى» نيز شرح دقيق و قابل ملاحظه‏اى به چاپ رسيده است. نيز شرح‏هاى فارسى فراوانى از شارحانى چون علامه «قمشه‏اى» و مرحوم «فيض الاسلام» و ديگران موجود است كه هر يك در حد توان خود بر توضيح اين صحيفه الهى همت عالى گماشته‏اند. خداوند منان تلاش و زحمت همه محققان و مؤلفان و شارحان را با خير كثير خود در دو جهان جبران فرمايد و از اين ناچيز و خادم خادمان حريم اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام نيز به لطف و رحمت خود بپذيرد و مشمول عنايت‏هاى خود و شفاعت امامان پاك، به ويژه حضرت سجّادالائمه عليه السلام بفرمايد! ان شاء اللَّه.
تابستان 1383 مطابق با جمادى الثانى 1425
قم المشرفه- حسن ممدوحى كرمانشاهى‏
                       
                        مقدمه: نيايش از ديدگاه عقل و نقل‏

               
                        پيش درآمد

دعا، از درهاى گسترده رحمت حق است كه به روى بندگان گشوده شده و توجّه الوهيت را به اين جهان معطوف داشته و بشر شاغل و غافل را از سرگرمى‏هاى نادرست بيدار كرده و با هشدار بر نيازهاى راستين او، آگاهى‏اش بخشيده است. دعا، گنجينه بسيار عالى است كه آموزه‏هاى عظيم علمى اسلام در آن به وديعت نهاده شده و به دست قرن‏ها و اعصار سپرده شده است. از اين رو، بايد قرنى از پس قرنى بگذرد تا استعداد قابلى يافت شود كه كليد فتح اين باب را بيابد و اسرارى را كه در هفت پرده ابهام محجوب مانده، مكشوف سازد، زيرا هرچند در طول تاريخ، اين سرّ مگو در كمون دل و جان اربابِ معرفت موجود، امّا مستور و مكنون بوده است، بدين‏سبب كه هرگز استعدادهاى موجود، لايقِ شرح و نشر آن نبوده‏اند، لذا هم چنان اين گوهر گرامى با جان پاك و نفوس قدسى اهل معرفت متحد و در جايگاه لايق و متعالى خود قرار داشته و اندك به ظهور رسيده است.
اميد آن كه سير قرن‏ها و روزگاران چنان باشد كه از فيوضات اين فوز عظيم براى هميشه محروم نمانيم و به فرزانگان و حاملان اين اسرار فرصتى داده شود تا بتوانند در كنار اين درياى بى‏كرانِ معارف الهى، به درس و بحث‏ بپردازند و نورانيت اين پيام وحى را چنان به مردم ابلاغ كنند كه زمينه‏هاى مناسب اين امّت را از دست مدعيان دروغين- كه خود را با فريب و نيرنگ به عرفان و معرفت بسته‏اند- بگيرند.
در عصر ما نيز، رستگارْ مردى كه بيش از هر كس در نشر اين حقايق و تربيت شاگردان اين نظام وحيانى سهيم بود، سيد الاساتيد و مقتداى رهروان علم و تحقيق، اسوه اهل كرامت، زبده تربيت يافتگان مكتب اهل بيت عصمت و طهارت، ترجمان القرآن، علامه «سيد محمد حسين طباطبائى» است كه اين مقال، بضاعت مُزجاتى است كه از باب بازگشت قطره‏اى به درياى بى‏كران، به آن ابرمرد تقديم مى‏گردد. اميد كه روح مطهر و بلندش عطف توجّهى فرموده و دعاى خيرش نصيب كوچك‏ترين ارادتمند او گردد، ان شاء اللَّه.